ترس

فوبياي خاص : ترس هايي ماندگار و دردسر ساز
ترس به عنوان بخش جدايي ناپذير زندگي بشر، گاه براي او دردسر ساز و غير عادي مي شود. فوبياي خاص يكي از انواع ترس هاي دردسر ساز است كه تقريبا اكثر ما با آن دست و پنجه نرم كرده ايم.
فوبياي خاص چيست؟
فوبياي خاص به ترس شديد، غير منطقي و مزمن نسبت به يك موضوع خاص اشاره دارد.
معمولا علت ترس فرد از موضوع فوبيك نيز نگراني و انتظار آسيب و صدمه از موضوع يا شيء فوبيك است.
به عنوان مثال فرد ممكن است از گربه بترسد؛ چرا كه نگران است گربه به او حمله كند. به همين دليل نيز همواره از رويارويي با موقعيت هاي فوبيك اجتناب مي كند.
همچنين در صورت مواجهه با موضوع فوبيك نيز به شدت دچار ترس و اضطراب مي شود.
افزايش ضربان قلبتعرقاحساس درد در قفسه سينه يا شكملرزشاز علائم اضطرابي فوبياي خاص است.
از جمله ويژگي هاي فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:ترس غيرمنطقي و بيش از حد نسبت به يك شي ء يا موقعيت.فرد مي داند كه ترس او غير منطقي يا شديد تر از حد لازم است.اين ترس پايدار و به مدت حداقل ۶ ماه ادامه دارد.ترس و اضراب ناشي از فوبيا منجر به اختلال در عملكرد مختلف زندگي فرد مي شود.عدم تناسب فرهنگي و اجتماعي نسبت به موضوع فوبيك.انواع فوبياي خاصفوبياي خاص از شيوع و تنوع بالايي برخوردار است. از جمله موقعيت هاي شايع فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:
فوبياي حيوانات: فوبياي حيوانات يكي از شايع ترين انواع فوبيا است. متداول ترين نوع فوبياي حيوانات شامل:فوبياي عنكبوتفوبياي سگفوبياي گربهفوبياي سوسكفوبياي مارفوبياي موشفوبياي ارتفاع: فوبياي ارتفاع يا بلندي هراسي به ترس شديد فرد از قرار گرفتن و حتي تصور كردن بودن در ارتفاعات، ساختمان هاي بلند و كوه و…اشاره دارد.فوبياي دندان پزشكي: اين نوع فوبيا كه بيشتر در كودكان و خانم ها ديده مي شود، به ترس شديد فرد از دندان پزشكي ( تزريق بي حسي، صواي تراشيدن دندان و ابزار آلات جراحي ) اطلاق مي شود.فوبياي خون، زخم و آمپول: اين نوع از فوبيا كه تقريبا بين دو جنس زن و مرد از شيوع برابري برخوردار است؛ به ترس شديد و دائمي از محيط بيمارستاني، خون، تزريقات و جراحات اشاره دارد.فرد مبتلا به فوبياي خون، تزريقات در صورت نياز نيز از حضور در كلينك  و محيط هاي درماني خود داري مي كند.
فوبياي محيط هاي بسته: تنگنا هراسي يا كلاستروفوبيا به ترس شديد، مداوم و غيرمنطق از قرار گرفتن در محيط هاي بسته مانند آسانسور، اتاق مخصوص ام آر آي، انباري كوچك و محيط هاي شلوغ اشاره دارد.نگراني از به پايان رسيدن اكسيژن و خفگي، ترس از  احتمال رخ دادن سكته يا حمله وحشت زدگي و نبود كمك يا گير افتادن از جمله علت هاي فرضي پشت پرده اين نوع از فوبيا است.
علت فوبياي خاص چيست؟از جمله نظريات و دلايل مطرح در سبب شناسي اختلال فوبياي خاص مي توان به موارد زير اشاره نمود:
ديدگاه روان كاوي: بر اساس ديدگاه روان كاوي فوبيا نتيجه ي سركوب و انتقال ترس و اضطراب از يك موضوع اصلي و واقعي ( مثلا ترس يك كودك از تنش و خودكامگي پدر ) به يك موضوع نمادين ( به عنوان مثال ترس از اسب ) است.ديدگاه شرطي سازي: بر اساس اين ديدگاه، افراد مبتلا به فوبياي خاص به دليل وجود يك تجربه ناخوشايند نسبت به موضوع خاص دچار ترس و فوبيا شده اند.به عنوان مثال فوبياي دندان پزشكي بعد از تجربه ي درد آور تزريق بي حسي و يا فوبياي ماشين بعد از تجربه تصادف با اتوموبيل رخ مي دهد.

ديدگاه تكاملي: بر اساس ديدگاه تكاملي، انسان ها از يك آمادگي بيولوژيك براي كسب ترس و فوبيا نسبت به موقعيت هاي خاص برخوردارند.اين نظريه در تحليل فوبيا هايي از قبيل : فوبياي مار، فوبياي عنكبوت، فوبياي ارتفاع، فوبياي خون، به ترس تكاملي كه در اجدادمان نيز وجود داشته ، اشاره مي كند و معتقد است همه ي ما از يك آمادگي دروني براي ترس از اين موقعيت ها برخورداريم.
ديدگاه محيطي: اين ديدگاه بر نقش عوامل محيطي، يادگيري و تربيت تاكيد دارد و در حوزه درمان نيز روش هايي چون يادگيري مشاهده اي و سرمش گيري را پيشنهاد مي كند.
فوبياي خاصانواع فوبياد
روش هاي درمان فوبياي خاص: ( سير تا پياز درمان فوبياي خاص )!از جمله روش هاي درماني فوبياي خاص شامل:
غرقه سازي: فلسفه ي زيربنايي اين روش، مواجهه و قرار گرفتن در معرض موقعيت هاي ترس آور است. اين مواجهه به مرور باعث مي شود فرض هاي بنيادي بيمار مبني بر خطرناك بودن موقعيت فوبيك زير سوال برود.

منبع:كانون مشاوران ايران-فوبياي خاص : ترس هايي ماندگار و دردسر ساز

ترس انواع مختلفي دارد كه بسياري از افراد در جنبه هاي مختلف زندگي خود با آن مواجه مي شوند. ترس از قرار گرفتن در يك محيط باز، ترس از قرار گرفتن در يك جمع، ترس از قرار گرفتن در محيط تاريك، ترس از برقراري ارتباط با جنس مخالف، ترس از قرار گرفتن در فضايي بسته و تنگ، ترس از سخنراني در حضور جمع و هزاران ترس ديگر وجود دارند كه بسياري از افراد را در طول زندگي آزار مي دهند. ترس تنها مختص بزرگسالان نيست بلكه در كودكان نيز مي تواند به طور باورنكردني وجود داشته باشد.
نكته بسيار مهم در مورد ترس اين است كه ترس فقط در صورتي كه از حالت نرمال خود خارج شود ترس ناميده مي شود به طور مثال اگر يك كودك از ارتفاع بالا در نوك يك قله بترسد نمي توان او را كودك ترسو ناميد اما اگر يك كودك در حضور خانواده خود جرات رفتن به اتاق خودش را نداشته باشد و از تنهايي و تاريكي در اتاقش به شدت وحشت داشته باشد مي شود او را در زمره كودكان ترسو قرار داد.


نكته مهم در كاهش ترس در كودك ترسو اين است كه بايد او را به تدريج با اين كار اشنا نمود مثلا اگر او از شنا كردن در عمق يك متري مي ترسد ابتدا لازم است تا در عمق سي سانتي قرار گرفته و ارام ارام و با گذشت زمان از او انتظار قرار گرفتن در عمق يك متري را داشت و نه اينكه يكباره او را در درون عمق يك متري پرتاب كرد و گفت ايرادي ندارد و ترسش ريخته مي شود! چرا كه اين كار مي تواند بسيار خطرناك باشد و حتي منجر به مرگ نيز شود. بايد براي كاهش ترس در كودكان ترسو با ان ها همراه شد مثلا در مثال بالا اگر پدر به ارامي دست فرزند خود را بگيرد و او را با محيط استخر و آب آشنا نمايد كودك كم كم مي تواند به  شرايط عادت كرده و ترسش فرو مي ريزد اما تصور كنيد كه پدري به  جاي اين كار به يكباره فرزند خود را در درون اب بيندازد. در واقع در صورت بروز چنين اتفاقي كودك به پدر و يا مادر بي اعتماد شده و ترسي ديگر در او به وجود مي آيد كه ترس از والدين است و اگر او به اين مرحله برسد نه تنها بسياري از ترس هايش خوب نمي شود بلكه بدتر نيز خواهد شد و ديگر به هيچ نحوي نمي توان به راحتي ترس ها را در او از بين برد و به او كمك كرد. استفاده از واژه هاي مثبتي مانند ” مي دونستم كه تو ميتوني” مطمنم كه تو شجاعي” و اين قبيل عبارات مي تواند اعتماد به نفس را در كودك افزايش داده و هم چنين مثالهايي از قهرمانان شخصيت هايي كه فرزند در كارتون و فيلم و با داستان خوانده بسيار مهم مي باشد. مثلا بگوييد ” پسرم مثل فلان قهرمان شجاع است” البته اين نكته را بايد دقت نمود كه كودك نبايد حس كند كه تحت فشار است بلكه به آرامي و ظرافت بايد اين موارد به او گفته  شود. نكته مهم بعدي اين است كه اگر كودك ترسو از مواجهه با ترس فرار كرد يك امر طبيعي است و نبايد حمايت شما از بين رود چرا كه در اين صورت او احساس ترس بيشتري نموده و ممكن است كه به طور كلي اعتماد به نفسش از بين برود پس نياز است تا دائما او حس كند كه شما به عنوان حامي و پشتيبان او هستيد حتي اگر او هنوز آمادگي شكست ترس و مواجهه شدن با آن را به خوبي نداشته باشد.
نكته مهم ديگر اين است كه مي بايست صبور باشد و فرصت هاي زيادي به فرزند خود بدهيد مثلا اگر او نتوانست با ترسش مقابله كند به او بگوييد” هيچ ايرادي ندارد هنوز هم فرصت داري” اين جمله به او مي فهماند كه تسليم شدن معنايي ندارد و همواره بايد اميدوار بود. مورد مهم ديگر اين است كه هرگز نبايد ترس ها را در يك كودك ترسو كم انگاشته و آن ها را مسخره نمود چرا كه جنس ترس در آن ها با بزرگسالان متفاوت است مثلا نبايد به او بگوييد” تو كه ديگر بچه نيستي، اين كه ترسي ندارد” و به جاي آن مي شود گفت” من هم از برخي چيزها مي ترسم كه شايد تو نترسي” اما ترس نمي تواند من را شكست دهد و نكته مهم هم همين است كه كودك بفهمد كه مي تواند بزرگترين ترس ها را نيز شكست داده و راحت شود. در نهايت و در صورت رعايت موارد گفته شده اگر باز هم كودك ترس هاي زيادي دارد كه روند زندگي اش را مختل نموده مشاوره با متخصصان روانشناسي مي تواند بسيار مفيد و راهگشا باشد.

منبع:كانون مشاوران ايران-كودك ترسو